header wiki – Huis van de Nijmeegse Geschiedenis

Algemene begraafplaats Stenenkruisstraat

Uit Huis van de Nijmeegse Geschiedenis

Ga naar: navigatie, zoeken
Algemene gegevens begraafplaats
Soort: Algemeen
Straatnaam : Stenenkruisstraat
In gebruik vanaf: 1811
In gebruik tot en met: 1905


Geschiedenis[bewerken]

Na de inlijving van het Koninkrijk Holland bij het Franse keizerrijk in 1810 kwam er een verbod op begraven binnen de stadsmuren en in kerkgebouwen. Op grond van dit verbod besloot het stadsbestuur op 13 november 1810 een algemene begraafplaats aan te leggen buiten de Hertogsteegpoort, aan de latere Stenenkruisstraat. Dit terrein behoorde tot de vestinggronden die in 1808 door Lodewijk Napoleon aan de stad geschonken waren. Op 20 mei 1811 vond de eerste begrafenis plaats. Kort daarna werd de begraafplaats opgesplitst in een protestants, een rooms-katholiek en een joods gedeelte.

In 1814 werden de vestinggronden weer rijkseigendom, maar de kerkgenootschappen mochten hun doden blijven begraven op de algemene begraafplaats. Het joodse gedeelte werd niet meer gebruikt, omdat er vanaf 1814 weer begraven mocht worden op de joodse begraafplaats bij de Mariënburg.

De Vestingwet in 1874 betekende voor Nijmegen dat zij zich van haar stadsmuren mocht ontdoen. Nijmegen kwam in het bezit van de oude vestinggronden waardoor de oppervlakte van de gemeente fors toenam. Na de sloop van de vestingmuren werden vooral in het zuiden en oosten van de oude stad nieuwe woningen gebouwd.

Als gevolg van deze nieuwe woonbuurten kwam de Algemene Begraafplaats steeds meer binnen de bebouwing te liggen. Het gemeentebestuur besloot de begraafplaats per 1 januari 1905 te sluiten. In 1925 werd besloten het rooms-katholieke gedeelte van de begraafplaats te ontruimen en als wandelpark in te richten: het Julianapark. Een jaar later werd ook het zuidelijk deel van het protestantse kerkhof geruimd en bij het park getrokken. Het resterende middengedeelte werd omheind met een ijzeren hekwerk. Hier liggen onder anderen een aantal bekende Nijmeegse personen en families

In 1962 veranderde de naam van dat deel van de Stenenkruisstraat dat aan de begraafplaats grensde in de Prins Bernhardstraat. De Coehoornstraat werd verbonden met de Prins Bernhardstraat. De begraafplaats wordt beheerd door de gemeente Nijmegen.

Begraafregisters[bewerken]

De begraafregisters van de begraafplaats aan de Stenenkruisstraat zijn verloren gegaan. Van de periode 1829-1869 zijn wel registers van de eigenaren van de graven op de begraafplaats bewaard gebleven (Regionaal Archief Nijmegen, Nederlands Hervormde Gemeente Nijmegen stad en land 1591-1994, inv.nrs. 539-540). Ook zijn er lijsten met de eigenaren van eigen graven en grafkelders bewaard. De lijsten zijn zeer waarschijnlijk opgesteld naar aanleiding van de inrichting van de begraafplaats als park in 1925/1926 (Regionaal Archief Nijmegen, Stadsbestuur Nijmegen 1810-1946 inv.nrs. 21315, 21330 en 21331). Kopieën van deze lijsten bevinden zich in het archief Secretarie Gemeente Nijmegen 1946-1984, inv.nr. 1245 en in het archief van Publieke Werken en Volkshuisvesting.

Bronnen[bewerken]

  • Regionaal Archief Nijmegen, Stadsbestuur Nijmegen 1810-1946, inv.nr. inv.nr.21315.
  • Regionaal Archief Nijmegen, Secretarie Gemeente Nijmegen 1946-1984, rubriek openbare gezondheid, voorlopige inv.nrs. 1244 en 1245.
  • J. Brabers (red.), Nijmegen, geschiedenis van de oudste stad van Nederland, deel 3, negentiende en twintigste eeuw, Nijmegen 2005, p. 17-25.
  • J. Ceulemans, Begraven en begraafplaatsen in Nijmegen, Nijmegen 1984, p. 40-46.
  • M. Jetten en A. Wolf, Begraven binnen en buiten de wallen. Van kerk en kerkhof tot begraafplaats in Nijmegen, Nijmegen 1992.
  • A. Wolf, J. van Rossum en T. Moojen, De algemene begraafplaats aan de Prins Bernhardstraat 16: voorheen Stenenkruisstraat Nijmegen, inventarisatie 1992, deel 1 tot 4, Nijmegen 1993.

Verantwoording[bewerken]

Ilse Nagelkerke, Begraafplaatsen in Nijmegen in de 19e en 20e eeuw (stage-onderzoek geschiedenisopleiding Radboud Universiteit Nijmegen 2007)


KENNISBANK
Verder graven in de historie van stad en omgeving
FACEBOOK
Op de hoogte blijven van het laatste nieuws van het Huis
EDUCATIE
Projecten en maatwerk voor het onderwijs
VERHALEN
Verteld verleden