| Algemene gegevens begraafplaats | |
|---|---|
| Soort: | Algemeen |
| Straatnaam : | Kinderdorp Neerbosch |
| In gebruik vanaf: | 1879 |
| In gebruik tot en met: | heden |
De begraafplaats ‘Weezenkerkhof Neerbosch’ is onderdeel van de protestantse Weesinrichting Neerbosch, gesticht in 1867. Het aantal opgenomen weeskinderen en personeel groeit gestaag. Bij overlijden worden de kinderen en de personeelsleden begraven op het kerkhof van de protestantse Witte kerk aan de Dorpstraat Neerbosch. De directie van de Weesinrichting is van mening als kinderen bij leven samen zijn, het goed is dat zij bij overlijden ook samen een eigen begraafplaats hebben. Een royale schenking van een Leidse welgestelde dame maakt het mogelijk om grond aan te kopen voor de begraafplaats. Tevens gaat er een verzoek naar Gemeente Nijmegen. De gemeenteraad geeft in september 1878 toestemming in de zuidwest-hoek van de Weesinrichting te mogen begraven.
De tuin- en timmerjongens in opleiding en hun werkmeesters gaan direct aan de slag. Een sloot wordt gegraven en de grond wordt gebruikt om het perceel op te hogen. Een houten hek van twee meter hoog met twee ingangen wordt als afrastering geplaatst. De richtlijnen in de Begraafwet van 1869 zijn hiervoor bepalend. De ingebruikneming van de begraafplaats is in 1879. In hetzelfde jaar wordt een stenen huisje gebouwd voor de tuingereedschappen. Wie wordt als eerste wees begraven? Bronnen spreken elkaar tegen, is het Teun Vink op 14 april 1879 of Willem van Langeveld op 30 juni 1879?
In de herfst van 1888 wordt de begraafplaats enigszins vergroot en opgehoogd. In 1953 wordt met toestemming van het Nijmeegse gemeentebestuur de begraafplaats in oppervlakte verdubbelt. De 15-jarige Gezinus Veenstra overleden door hartproblemen, ligt in dit gedeelte als eerste én als enig kind begraven. In de periode tussen 1956 en 2016 zijn hier alleen personeelsleden en hun partners begraven.
Mazelen, TBC (tyfus, klierlijden) en Spaans griep zijn de grootste boosdoeners als reden van overlijden, allemaal luchtwegen gerelateerde aandoeningen. In de winter van 1886- ‘87 overlijden achtentwintig weeskinderen tijdens een mazelen-epidemie, achttien jongens en tien meisjes.
In het midden van de begraafplaats rusten de stichters van de weesinrichting. Rondom hen wees- en voogdijkinderen en medewerkers. Waarschijnlijk zijn er 499 personen begraven, waarvan 445 kinderen. Van de nog 42 zichtbare grafstenen, waar 71 mensen begraven liggen, zijn sommige aangetast door de tijd. Sommige grafstenen zijn vernield. De piketpaaltjes, als kenmerk van een begraafplek, zijn verdwenen. Een grafkelder is nog net zichtbaar, evenals het monument uit 1934 dat aandacht vraagt voor de overleden kinderen. Het monument, een afgebroken zuil, staat symbool voor het jonge afgebroken leven. Karakteristiek is de imposante treurbeuk. Symbool van verdriet, van tranen die in de aarde verdwijnen. De bomen rondom de begraafplaats staan verstrengeld, proberen ogenschijnlijk bescherming te bieden. Het Weezenkerkhof Neerbosch is geen monument, maar staat op de ‘Gemeentelijke Aandachtslijst’.
Het is mogelijk dat mensen die op Kinderdorp Neerbosch wonen of gewoond hebben, begraven kunnen worden op deze begraafplaats. In 2019 is een met beukenhagen gekaderd strooiveldje gerealiseerd. Op Oud-Weezendag 2021, de jaarlijkse reünie vanaf 1894 op Hemelvaartsdag, is hier de eerste as uitgestrooid van een oud Neerbosscher.
In 2018 is Stichting Memento Mori (StMM) opgericht door een drietal bewoners van Kinderdorp Neerbosch. De inzet van de stichting is behoeden en behouden voor langer termijn, werken aan een beschermde monumentenstatus en bovenal door onderzoek doen, gezicht te geven aan de overleden kinderen en personeelsleden. Medio 2019 wordt de Stichting eigenaar van de begraafplaats.
De stichting is vernoemd naar de tekst op de toegangspoort ‘Memento Mori’, gedenk te sterven. De poort dateert waarschijnlijk uit 1909. Het Weezenkerkhof Neerbosch is een historische, protestantse instituutsbegraafplaats, het onderscheidt zich vanwege het grote aantal kinderen dat hier begraven ligt.
Anne-Marie Jansen, Stichting Memento Mori, november 2021 U kunt uw vragen of verzoeken per e-mail richten aan: mementomori1878@gmail.com
