Commissie tot de Uitleg van de Stad Nijmegen

{{#widget:imagewithlink|src=http://studiezaal.nijmegen.nl/HttpHandler//icoon.ico?icoon=2186835817%7Curl=http://studiezaal.nijmegen.nl/ran/_detail.aspx?xmldescid=2087257725"}} Bron: Regionaal Archief Nijmegen
Ontmanteling van Nijmegen. Plan van Uitleg F.W. van Gendt, 1877 (Archief Commissie tot de Uitleg van de Stad; inv.nr. 116)
Algemene gegevens
Naam :	Commissie tot de Uitleg van de Stad Nijmegen
Andere naam (namen):	{{#if: Commissie voor de Uitleg van de Stad Nijmegen| * Andere naam::Commissie voor de Uitleg van de Stad Nijmegen|}} {{#if: | * [[Andere naam::{{{Andere naam2}}}]]|}} {{#if: | * [[Andere naam::{{{Andere naam3}}}]]|}} {{#if: | * [[Andere naam::{{{Andere naam4}}}]]|}}
Bestaansperiode:	Beginjaar::1874 - Eindjaar::1890
Rechtsvorm:	Rechtsvorm::overheid
Voorganger(s):	{{#if: | * [[opvolger van::{{{Voorganger1}}}]]|}} {{#if: | * [[opvolger van::{{{Voorganger2}}}]]|}} {{#if: | * [[opvolger van::{{{Voorganger3}}}]]|}} {{#if: | * [[opvolger van::{{{Voorganger4}}}]]|}}
Opvolger(s):	{{#if: | * [[voorganger van::{{{Opvolger1}}}]]|}} {{#if: | * [[voorganger van::{{{Opvolger2}}}]]|}} {{#if: | * [[voorganger van::{{{Opvolger3}}}]]|}} {{#if: | * [[voorganger van::{{{Opvolger4}}}]]|}}
Hoger orgaan:	{{#if: | Hoger orgaan::|}}
Archief
{{#if: http://studiezaal.nijmegen.nl/ran/_detail.aspx?xmldescid=2126488435%7C Het archief van deze organisatie is in beheer bij het Regionaal Archief Nijmegen. De toegang met de beschrijving van de stukken is bereikbaar via deze link: |}} {{#if: | Vindplaats archief:|}}
{{#if: http://studiezaal.nijmegen.nl/ran/_detail.aspx?xmldescid=2126488435%7C |}}{{#if: http://studiezaal.nijmegen.nl/ran/_detail.aspx?xmldescid=2126488435%7CNaar beschrijving archief|}}{{#if: | |}}

{{#if: Bij de Wet van 18 April 1874 (Stsbl. 64) tot regeling en voltooiing van het Nederlandse vestingstelsel werd de stad Nijmegen als vesting opgeheven. Met uitzondering van enige forten in de buitenste verdedigingsgordel en enige bouwwerken in de stad, die historische waarde hadden, waren de vestiingwerken voor sloping aangewezen.|

Algemene context

Bij de Wet van 18 April 1874 (Stsbl. 64) tot regeling en voltooiing van het Nederlandse vestingstelsel werd de stad Nijmegen als vesting opgeheven. Met uitzondering van enige forten in de buitenste verdedigingsgordel en enige bouwwerken in de stad, die historische waarde hadden, waren de vestiingwerken voor sloping aangewezen. |}}

{{#if: In de raadsvergadering van 5 mei 1874 werd naar aanleiding van de kort daarvoor opgeheven vestingstatus van Nijmegen een commissie benoemd, bestaande uit wethouder W. Francken en de raadsleden H.L. Terwindt en Joh. H. Graadt van Roggen – ook wel het ‘Driemanschap’ genoemd. De commissie voerde onderhandelingen met het rijk over de eigendomsrechten van de stad op de vestinggronden. De door het rijk aangetrokken ’Ingenieur voor de ontmanteling der Vestingen’, F.W. van Gendt, ontwierp het plan op basis waarvan de besprekingen, die in 1878 uitmondden in een wet, gevoerd werden. Het plan van Van Gendt lag ook ten grondslag aan het ontwerp dat de Maastrichtse stadsarchitect W.J. Brender à Brandis op verzoek van de commissie het licht deed zien. Na een aantal belangrijke veranderingen, aangebracht door de Haagse architect L.A. (Bert) Brouwer, trad het plan in werking en werden de Oranjesingel, het Keizer Karelplein, de Nassausingel, de Kronenburgersingel, het Kronenburgerpark, het Hunnerpark en de aansluiting van bestaande wegen op het Keizer Karelplein werkelijkheid. De stadsuitbreiding leidde ook tot een reeks bijkomstige werken, zoals de aanleg van riolen, de verbetering van verschillende straten en de verhoging van de Waalkade. Op 13 december 1890 werd de commissie bij raadsbesluit opgeheven, nadat kort daarvoor haar voorzitter, mr. Francken, was overleden. Al in 1886 was de voltooiing van de stadsuitleg officieel gevierd. De werkzaamheden van de commissie werden nog geruime tijd voortgezet door Joh. H. Graadt van Roggen, die als wethouder belast bleef met zaken verband houdend met de uitbreiding van de stad. De gemeente Nijmegen stichtte in 1886 een voetgangersbrug met toegangshek naar ontwerp van de gemeentearchitect Jan Jacob Weve als huldeblijk aan de leden van de commissie voor het verrichtte werk. De brug functioneert als toegangsbrug vanaf het Kelfkensbosch naar het Valkhof, en overbrugt daarbij de Voerweg die in een dal ligt tussen het Valkhof, Kelfkensbosch en Hunnerpark.|

Geschiedenis

In de raadsvergadering van 5 mei 1874 werd naar aanleiding van de kort daarvoor opgeheven vestingstatus van Nijmegen een commissie benoemd, bestaande uit wethouder W. Francken en de raadsleden H.L. Terwindt en Joh. H. Graadt van Roggen – ook wel het ‘Driemanschap’ genoemd. De commissie voerde onderhandelingen met het rijk over de eigendomsrechten van de stad op de vestinggronden. De door het rijk aangetrokken ’Ingenieur voor de ontmanteling der Vestingen’, F.W. van Gendt, ontwierp het plan op basis waarvan de besprekingen, die in 1878 uitmondden in een wet, gevoerd werden. Het plan van Van Gendt lag ook ten grondslag aan het ontwerp dat de Maastrichtse stadsarchitect W.J. Brender à Brandis op verzoek van de commissie het licht deed zien. Na een aantal belangrijke veranderingen, aangebracht door de Haagse architect L.A. (Bert) Brouwer, trad het plan in werking en werden de Oranjesingel, het Keizer Karelplein, de Nassausingel, de Kronenburgersingel, het Kronenburgerpark, het Hunnerpark en de aansluiting van bestaande wegen op het Keizer Karelplein werkelijkheid. De stadsuitbreiding leidde ook tot een reeks bijkomstige werken, zoals de aanleg van riolen, de verbetering van verschillende straten en de verhoging van de Waalkade. Op 13 december 1890 werd de commissie bij raadsbesluit opgeheven, nadat kort daarvoor haar voorzitter, mr. Francken, was overleden. Al in 1886 was de voltooiing van de stadsuitleg officieel gevierd. De werkzaamheden van de commissie werden nog geruime tijd voortgezet door Joh. H. Graadt van Roggen, die als wethouder belast bleef met zaken verband houdend met de uitbreiding van de stad. De gemeente Nijmegen stichtte in 1886 een voetgangersbrug met toegangshek naar ontwerp van de gemeentearchitect Jan Jacob Weve als huldeblijk aan de leden van de commissie voor het verrichtte werk. De brug functioneert als toegangsbrug vanaf het Kelfkensbosch naar het Valkhof, en overbrugt daarbij de Voerweg die in een dal ligt tussen het Valkhof, Kelfkensbosch en Hunnerpark. |Van deze organisatie is nog geen beschrijving beschikbaar.}}

{{#if: Het ‘Driemanschap’ moest de belangen van de stad met betrekking tot de spoorweg- en vestingaangelegenheden behartigen. Op 7 december 1878 besloot de raad, op voorstel van mr. Francken, de commissie uitsluitend mandaat te verlenen voor de uitleg van de stad, omdat de spoorwegbelangen ‘geene voortdurende zorg’ meer eisten en er al een commissie was die zich bezighield met de Nederlandsche Zuid-Ooster Spoorwegmaatschappij.|

Taken en activiteiten

Het ‘Driemanschap’ moest de belangen van de stad met betrekking tot de spoorweg- en vestingaangelegenheden behartigen. Op 7 december 1878 besloot de raad, op voorstel van mr. Francken, de commissie uitsluitend mandaat te verlenen voor de uitleg van de stad, omdat de spoorwegbelangen ‘geene voortdurende zorg’ meer eisten en er al een commissie was die zich bezighield met de Nederlandsche Zuid-Ooster Spoorwegmaatschappij. |}}

{{#if: De commissie bestond uit drie leden: wethouder mr. W. Francken en de raadsleden H.L. Terwindt en Joh. H. Graadt van Roggen. Tot aan de voltooiing van de ontmanteling werden de commissieleden jaarlijks door de raad herkozen. Volgens de ten dele bewaard gebleven notulen kwamen zij elke maandag bijeen. Soms was er meer dan één vergadering per week.|

Organisatie

De commissie bestond uit drie leden: wethouder mr. W. Francken en de raadsleden H.L. Terwindt en Joh. H. Graadt van Roggen. Tot aan de voltooiing van de ontmanteling werden de commissieleden jaarlijks door de raad herkozen. Volgens de ten dele bewaard gebleven notulen kwamen zij elke maandag bijeen. Soms was er meer dan één vergadering per week. |}}

{{#if: {{#if:-|locatie periode::-:|}}plaatsnaam::Nijmegen adres:: {{#if:|locatie in googlemaps|}}
|

Locatie

{{#if:-|locatie periode::-:|}}plaatsnaam::Nijmegen adres:: {{#if:|locatie in googlemaps|}}
|}} {{#if: |

|}} {{#if: In de raadsvergadering van 5 mei 1874 werd naar aanleiding van de kort daarvoor opgeheven vestingstatus van Nijmegen een commissie benoemd, bestaande uit wethouder W. Francken en de raadsleden H.L. Terwindt en Joh. H. Graadt van Roggen – ook wel het ‘Driemanschap’ genoemd. De commissie voerde onderhandelingen met het rijk over de eigendomsrechten van de stad op de vestinggronden. De door het rijk aangetrokken ’Ingenieur voor de ontmanteling der Vestingen’, F.W. van Gendt, ontwierp het plan op basis waarvan de besprekingen, die in 1878 uitmondden in een wet, gevoerd werden. Het plan van Van Gendt lag ook ten grondslag aan het ontwerp dat de Maastrichtse stadsarchitect W.J. Brender à Brandis op verzoek van de commissie het licht deed zien. Na een aantal belangrijke veranderingen, aangebracht door de Haagse architect L.A. (Bert) Brouwer, trad het plan in werking en werden de Oranjesingel, het Keizer Karelplein, de Nassausingel, de Kronenburgersingel, het Kronenburgerpark, het Hunnerpark en de aansluiting van bestaande wegen op het Keizer Karelplein werkelijkheid. De stadsuitbreiding leidde ook tot een reeks bijkomstige werken, zoals de aanleg van riolen, de verbetering van verschillende straten en de verhoging van de Waalkade. Op 13 december 1890 werd de commissie bij raadsbesluit opgeheven, nadat kort daarvoor haar voorzitter, mr. Francken, was overleden. Al in 1886 was de voltooiing van de stadsuitleg officieel gevierd. De werkzaamheden van de commissie werden nog geruime tijd voortgezet door Joh. H. Graadt van Roggen, die als wethouder belast bleef met zaken verband houdend met de uitbreiding van de stad. De gemeente Nijmegen stichtte in 1886 een voetgangersbrug met toegangshek naar ontwerp van de gemeentearchitect Jan Jacob Weve als huldeblijk aan de leden van de commissie voor het verrichtte werk. De brug functioneert als toegangsbrug vanaf het Kelfkensbosch naar het Valkhof, en overbrugt daarbij de Voerweg die in een dal ligt tussen het Valkhof, Kelfkensbosch en Hunnerpark.| {{#if: * J.H. Graadt van Roggen, Ontmanteling en Uitleg der Stad Nijmegen (april 1874 tot juli 1907): hoofdzakelijk ontleend aan handschriftelijke aanteekeningen van wijlen den wethouder J.H. Graadt van Roggen, Nijmegen z.j.

• J. Brabers (red.), Stadsgeschiedenis, geschiedenis van de oudste stad van Nederland, deel 3, negentiende en twintigste eeuw, Nijmegen 2005, p. 245-251.|

Bronnen

• J.H. Graadt van Roggen, Ontmanteling en Uitleg der Stad Nijmegen (april 1874 tot juli 1907): hoofdzakelijk ontleend aan handschriftelijke aanteekeningen van wijlen den wethouder J.H. Graadt van Roggen, Nijmegen z.j.

• J. Brabers (red.), Stadsgeschiedenis, geschiedenis van de oudste stad van Nederland, deel 3, negentiende en twintigste eeuw, Nijmegen 2005, p. 245-251.

|}} |}}

{{#if: In de raadsvergadering van 5 mei 1874 werd naar aanleiding van de kort daarvoor opgeheven vestingstatus van Nijmegen een commissie benoemd, bestaande uit wethouder W. Francken en de raadsleden H.L. Terwindt en Joh. H. Graadt van Roggen – ook wel het ‘Driemanschap’ genoemd. De commissie voerde onderhandelingen met het rijk over de eigendomsrechten van de stad op de vestinggronden. De door het rijk aangetrokken ’Ingenieur voor de ontmanteling der Vestingen’, F.W. van Gendt, ontwierp het plan op basis waarvan de besprekingen, die in 1878 uitmondden in een wet, gevoerd werden. Het plan van Van Gendt lag ook ten grondslag aan het ontwerp dat de Maastrichtse stadsarchitect W.J. Brender à Brandis op verzoek van de commissie het licht deed zien. Na een aantal belangrijke veranderingen, aangebracht door de Haagse architect L.A. (Bert) Brouwer, trad het plan in werking en werden de Oranjesingel, het Keizer Karelplein, de Nassausingel, de Kronenburgersingel, het Kronenburgerpark, het Hunnerpark en de aansluiting van bestaande wegen op het Keizer Karelplein werkelijkheid. De stadsuitbreiding leidde ook tot een reeks bijkomstige werken, zoals de aanleg van riolen, de verbetering van verschillende straten en de verhoging van de Waalkade. Op 13 december 1890 werd de commissie bij raadsbesluit opgeheven, nadat kort daarvoor haar voorzitter, mr. Francken, was overleden. Al in 1886 was de voltooiing van de stadsuitleg officieel gevierd. De werkzaamheden van de commissie werden nog geruime tijd voortgezet door Joh. H. Graadt van Roggen, die als wethouder belast bleef met zaken verband houdend met de uitbreiding van de stad. De gemeente Nijmegen stichtte in 1886 een voetgangersbrug met toegangshek naar ontwerp van de gemeentearchitect Jan Jacob Weve als huldeblijk aan de leden van de commissie voor het verrichtte werk. De brug functioneert als toegangsbrug vanaf het Kelfkensbosch naar het Valkhof, en overbrugt daarbij de Voerweg die in een dal ligt tussen het Valkhof, Kelfkensbosch en Hunnerpark.|

Verantwoording

{{#if: Nel Nabuurs/Hylke Roodenburg|Inleiding van de toegang op het archief door Nel Nabuurs/Hylke Roodenburg.|}} {{#if:2010/2016|(2010/2016)|}}

|}}

{{#if: 1.1 Bestuursinstellingen| |}} {{#if: 6.2 Ruimtelijke ordening| |}} {{#if: | [[Categorie:]] |}} {{#if: | [[Categorie:]] |}}

{{#if:103| |}}