Op 17 september 1944 startte operatie Market Garden. Luchtlandingstroepen en grondtroepen werden ingezet met als doel de rivieren de Maas, de Waal en de Rijn over te steken. Rond Eindhoven, Nijmegen en Arnhem werden parachutisten gedropt. In de omgeving van Nijmegen landden zo’n zeven en een half duizend man van de Amerikaanse 82ste luchtlandingsdivisie. Zweefvliegtuigen getrokken door motorvliegtuigen transporteerden het materiaal, zoals munitie, kanonnen en jeeps. De 82ste moest de bruggen in Grave en Nijmegen veroveren, maar ook het hoge terrein, de heuvels van Groesbeek. Generaal Gavin had hierbij de leiding. Zijn prioriteit lag de eerste dag niet bij het innemen van de bruggen bij Nijmegen, maar bij het veroveren van de Groesbeekse heuvelrug om die in handen te houden voor latere landingen. Pas bij schemering gaf hij het bevel “geen seconde te wachten en de Waalbrug zo snel mogelijk in te nemen met een bataljon parachutisten”. De Duitsers hadden inmiddels troepen Nijmegen ingestuurd vanuit het noorden. Het moment voor een gemakkelijke en snelle verovering van de bruggen was verkeken.
Op 20 september gaf generaal Gavin het bevel om met bootjes de Waal over te steken om zodoende de noordelijke opritten van de spoor- en verkeersbrug in handen te krijgen. Para’s van het 504de Parachutisten Infanterie Regiment kregen de opdracht om de oversteek (crossing) te maken, samen met militairen van het 307de regiment van de Amerikaanse Airborne Engineers.
Vlakbij de elektriciteitscentrale van de PGEM vertrokken na een fluitsignaal, om 15.00 uur, zesentwintig canvasbootjes – de eerste aanvalsgolf – volgestouwd met para’s en engineers. Al gauw kwamen de bootjes onder moordend vuur te liggen. Het leek wel of het kogels regende op de rivier. Enkele bootjes werden door vijandelijk vuur het water uitgeblazen en zonken. Majoor Cook, die de leiding had, probeerde luidkeels te bidden en het tempo aan te geven: “Heilige Maria, vol van genade...”. De gedurfde operatie slaagde, al konden maar elf bootjes teruggeroeid worden om ingezet te worden voor de vijf aanvalsgolven die daarop volgden.
De Waalcrossing is geen exclusief Amerikaanse gebeurtenis geweest. De paratroepers werden vergezeld door Britse geniesoldaten van het 615de Veldeskadron en de 11de Veldcompagnie Royal Engineers. De Britten staken in totaal vijfmaal de rivier over, waarbij ze zware uitrusting en munitie vervoerden. In een levendig verslag beschreef de toen negentienjarige Britse soldaat Roy Tuck hoe een anti-tankkanon werd overgezet met behulp van een vlot, aangedreven door twee buitenboordmotoren. Ook vermeldde hij dat hij zich bewust was van het feit dat zijn groep de eerste Britse landtroepen waren die de Waal overstaken. De soldaten die heelhuids de Waal waren overgekomen vochten zich een weg naar Fort Hof van Holland, naar de spoorbrug en tenslotte richting de Waalbrug. Om 19.00 uur waren beide bruggen in handen van de geallieerden. Vlak daarna reed de eerste Britse tank de Waalbrug over. De bevrijding van Nijmegen was voltooid.
| 51e Canonvenster | |
|---|---|
 |
|
|
|
Tekst uit de tentoonstelling voor het 51e canonvenster De Oversteek (2014)
