De Westerhelling
Let op: deze website is momenteel onder constructie. Helaas zullen hierdoor niet alle pagina's naar behoren functioneren. Onze excuses voor het ongemak!
|
Op 30 juli 1941 opende Anton Mussert onder grote belangstelling van hoge NSB-functionarissen een tehuis voor kinderen van NSB’ers in Nijmegen. Dit gebeurde naar aanleiding van Musserts verjaardag op 11 mei van dat jaar. Mussert had toen opdracht gegeven om het verjaardagsgeschenk van ‘de Beweging’ in te zetten voor de oprichting van de Stichting Gezins- en Jeugdzorg, die zich inzette voor gezinnen en kinderen van nationaalsocialistische strijders. De Stichting viel onder de afdeling Sociale Zaken van de Nationaal-Socialistische Beweging. Het eerste NSB-kindertehuis was het landhuis De Westerhelling aan de Sophiaweg tussen Nijmegen en Berg en Dal.
Vakantietehuis NSB-kinderen
M.A.C.E. Marinkelle gaf leiding aan De Westerhelling, bedoeld voor kinderen in de leeftijd van 7 tot 14 jaar. Hun ouders moesten lid zijn van de NSB en droegen naar draagkracht bij in de kosten. Het kindertehuis richtte zich op "...de verzorging van het gezonde en volwaardige Nederlandse kind, met het doel te bevorderen dat een gezond en krachtig geslacht van Nederlandse mannen en vrouwen zal opgroeien". Op De Westerhelling konden ongeveer vijftig kinderen gedurende vijf weken op krachten komen. Ze deden er aan spelletjes en sport en maakten wandelingen in de natuur. In november 1941 stelde Mussert het ‘vacantiehuis’ enige tijd ter beschikking van de opvang van BDM-meisjes (Bund Deutscher Mädel), een onderdeel van de Hitlerjugend.
Op 5 september 1944 werd Westerhelling nog gebruikt voor het onderbrengen van ‘NSB-vrouwen en kinderen’. Met de naderende geallieerde troepen zullen de NSB’ers tijdig een veilig heenkomen hebben gezocht en naar het noorden van het land zijn gevlucht. Enkele dagen na de bevrijding van Nijmegen, op 23 september 1944, diende villa De Westerhelling als uitdeelpunt van voedsel voor diegenen die zelf niet in staat waren daarvoor te zorgen. In september 1947 werden de kapitale villa en de bijbehorende 10 hectare grond gekocht door de Broeders van Liefde. Sinds 1954 is De Westerhelling een klooster van de fraters Maristen.
Oosterhelling
In Ellecom bij Rheden kwam een soortgelijk kindertehuis van de grond met de naam ‘De Oosterhelling’, dat plaats bood aan tachtig kinderen. Waar dit Oosterhelling - gezien de verwijzing naar Westerhelling een nieuwe naam voor de locatie - precies lag, is niet helemaal duidelijk.<ref>In de beeldbank van het NIOD zijn foto's te vinden van Oosterhelling met als aanduiding 'in de buurt van Nijmegen'. In krantenartikelen is echter sprake van Oosterhelling in Ellecom. Het gebouw dat op één foto duidelijk is afgebeeld lijkt sterk op Huize Ketelaar, zoals te zien op deze foto uit de collectie van het Gelders Archief. Concrete bewijzen dat Huize Ketelaar tijdelijk als vakantietehuis voor NSB-kinderen gebruikt is, zijn niet bekend.</ref> Het zou uiteindelijk bij deze twee kindertehuizen blijven, geldgebrek leidde ertoe dat er geen nieuwe werden opgericht.
Eigenaars
Waarom het eerste tehuis hier in Nijmegen kwam, is onduidelijk. In een artikel in het nieuwsblad van de Nationaal-Socialistische Vrouwenorganisatie (N.S.V.O.) van februari 1944 is er sprake van dat de Westerhelling in 1941 de Leider was aangeboden als verjaardagsgeschenk en ook De Oosterhelling zou een geschenk van de leden zijn geweest.
De villa aan de Sophiaweg nr.40 (thans nr.4) was in 1912 gebouwd in opdracht van kaashandelaar Klaas de Jong (10-9-1861 – 7-4-1932), naar een ontwerp van de Nijmeegse architect Oscar Leeuw. In 2001 kreeg het de status van rijksmonument.
Na de dood van De Jong in 1932 bleef de villa in familiebezit. Zijn vrouw Elisabeth Cornelia Lamme was al in 1925 overleden en hun dochter Elisabeth Pauline de Jong, in 1928 in Nijmegen getrouwd met A.P.L. Laurusse, was in 1929 naar Hamburg verhuisd. In het krantenbericht over de officiële opening van het tehuis op 30 juli 1941 staat vermeld dat het huis al lange tijd had leeggestaan. Na de oorlog maakte de dochter, inmiddels woonachtig in de V.S., als eigenaresse via de beheerders met succes aanspraak op schadevergoeding wegens de geleden schade aan het gebouw tijdens de bevrijding. In 1947 kochten de Broeders van Liefde de villa van deze mevr. E.P. Laurusse.
Hoewel twee bouwvergunningen uit 1943 en 1944 voor een verbouwing aan de villa zijn ingediend door de NSB is De Westerhelling officieel nooit eigendom van Mussert of de NSB geweest. Mogelijk is de leegstaande villa inbeslaggenomen door Nijmeegse NSB’ers en vervolgens aan Mussert aangeboden.
Bronnen en verwijzingen
- Artikel nieuwsblad N.S.V.O
- krantenartikel over de opening in De Gelderlander (31-7-1941)
- beschrijving Rijksmonument Westerhelling in monumentenregister Nijmegen
- burgelijke stand gemeente Nijmegen (zie www.wiewaswie.nl)
- meer informatie over De Westerhelling en Mussert in het blog Foto's en brieven Anton Mussert opgedoken.
Voetnoten
<references/>
Commentaar
<comments hideForm="false"/> of, lees de overige commentaren ...