| Algemene gegevens | |
|---|---|
| Naam : | Gemeentelijke Geneeskundige en Gezondheidsdienst Nijmegen |
| Andere naam (namen): |
|
| Bestaansperiode: | 1937 - 1991 |
| Rechtsvorm: | |
| Voorganger(s): |
|
| Opvolger(s): |
|
| Hoger orgaan: |
|
| Archief | |
| Het archief van deze organisatie is in beheer bij het Regionaal Archief Nijmegen. De toegang met de beschrijving van de stukken is bereikbaar via deze link: | |
 Naar beschrijving archief | |
De gemeente Nijmegen beperkte haar bemoeiingen met de gezondheidszorg vóór 1900 tot het toezicht houden op en subsidiëren van initiatieven van particuliere zijde. Met het aannemen van de Gezondheidswet door de Tweede Kamer in 1901 werd de rol van de gemeente in de gezondheidszorg groter. Nog hetzelfde jaar stelde de gemeente Nijmegen een plaatselijke gezondheidscommissie in, in 1906 kwam er een gemeentearts en de gemeentelijke Reinigingsdienst werd verantwoordelijk voor het zieken- en gewondenvervoer.
Ondanks de algemene verbeteringen in de gezondheidszorg had Nijmegen in 1929 nog steeds de grootste kindersterfte van alle zeventien gemeenten boven de 50.000 inwoners. Dat gegeven was de reden dat de gemeenteraad in 1931 aandrong op de instelling van een gemeentelijke geneeskundige dienst. De in 1929 begonnen economische recessie zette een rem op de ontwikkeling van de gemeentelijke gezondheidszorg. Het duurde nog tot 1937 voordat de GG en GD te Nijmegen een feit werd.
De gemeenteraad besloot op 3 november 1937 tot instelling van een gemeentelijke gezondheidsdienst in de gemeente Nijmegen per 1 november van datzelfde jaar. De gemeentearts vervulde de functie van directeur.
Na de Tweede Wereldoorlog veranderde de geneeskundige behandeling van min- en onvermogenden. Voorheen was de stad Nijmegen verdeeld in vijf wijken, met in iedere wijk een vaste wijkarts voor de geneeskundige behandeling van de armere inwoners. Door de inwerkingstelling van het Ziekenfondsbesluit in 1941 nam het aantal van bij de wijkartsen ingeschreven personen dermate af dat besloten werd tot opheffing van dit systeem. Een vrije artsenkeuze werd ingevoerd voor de onvermogenden die niet voor ziekenfondslid in aanmerking kwamen. Deze wijziging kreeg in mei 1947 haar beslag.
Na de oorlog boekte de GG en GD veel vooruitgang in de aanpak van de hygiëne en gezondheidstoestand van Nijmegenaren. De dienst voerde de Inentingswet van 1939 consequent uit, waardoor het aantal inentingen tegen pokken vanaf 1946 sterk steeg. De vaccinatiecommissie hield maandelijks zitting in het gebouw van de Geneeskundige Dienst.
In het gebouw van de GG en GD werden na de oorlog ook aanverwante organisaties gehuisvest. Daaronder de in 1947 opgerichte Stichting Bureau Medische Sportkeuring, de Consultatiebureaus voor Drankzuchtigen van de Dr. Ariënsvereniging en het adviesbureau voor de Geslachtsziektebestrijding. Een lange tijd gewenst nieuw kantoor voor de GG en GD liet op zich wachten tot 1959.
Zelfstandige tak van dienst Met ingang van 1 januari 1980 maakte het college van Burgemeester en Wethouders de GG en GD tot zelfstandige tak van dienst. Het gevolg was dat de dienst een eigen begroting, een eigen jaarrekening en een eigen jaarverslag opmaakte.
De GG en GD kreeg op 1 juni 1981 een nieuw dienstgebouw aan de Groenewoudseweg, naast de brandweer (die de ambulancechauffeurs leverde) en op korte afstand van de ziekenhuizen St. Radboud en Canisius-Wilhelmina. De samenwerking tussen de GG en GD en de ziekenhuizen zou daardoor verbeteren. Met de oplevering van het gebouw kwam ook een eind aan de ruimtelijke scheiding tussen de ambulancedienst en de rest van de GG en GD. Verder vonden de Jeugdgezondheidsdienst Kring Nijmegen en de Stichting Jeugdtandverzorging een onderkomen in het nieuwe gebouw.
Een toenemend aantal taken van de dienst droeg een regionaal karakter. Dat gold met name voor de ambulancedienst, de bedrijfsgezondheidszorg en het adviseren in verband met de uitvoering van de Algemene Bijstandswet. Verschillende gemeenten in de regio Nijmegen hadden behoefte aan uitbreiding en formalisering van de bestaande dienstverlening vanuit de GG en GD Nijmegen. De districtscommissie voor de regio Nijmegen, geïnstalleerd in 1976, stelde op verzoek van de GG en GD in 1980 een subcommissie Basisgezondheidszorg samen. Deze commissie inventariseerde de taken op het gebied van de volksgezondheid en adviseerde over hoe en door wie deze taken in de toekomst moesten worden uitgevoerd. Bovendien diende zij een bijdrage te leveren aan de totstandkoming van een basisgezondheidsdienst voor Nijmegen en omgeving.
Medio 1984 werd de afdeling Geestelijke Volksgezondheidszorg opgeheven. De taken Acute Psychiatrie en Psychogeriatrie werden overgedragen aan de Regionale Instelling voor Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg (RIAGG). De overblijvende taken werden overgeheveld naar de afdeling Algemene Gezondheidszorg van de GG en GD. Vanaf 1 januari 1985 nam de afdeling Gezondheidsvoorlichting en -opvoeding de uitvoering van de tandheelkundige gezondheidsvoorlichting en -opvoeding (TGVO) in het Rijk van Nijmegen over van de Stichting Jeugdtandverzorging.
De GG en GD bleef als (toekomstige) regionale dienst buiten het gemeentelijke reorganisatieproces van 1985. Mede door de regionalisering behoorde de GG en GD niet tot de kerndiensten. Adviezen aan het college van Burgemeester en Wethouders gingen vanaf 1985 via de Dienst Sociale Zaken, die de beleidsadvisering betreffende de volksgezondheid tot taak kreeg.
In december 1985 besloten de raden van een aantal gemeenten in de regio Nijmegen tot het aangaan van een gemeenschappelijke regeling Basisgezondheidsdienst voor Nijmegen en Omstreken. Op 1 januari 1986 startte de regionale Basisgezondheidsdienst Nijmegen en Omstreken (BaGD). De GG en GD bleef daarnaast bestaan en voerde de werkzaamheden voor de BaGD uit. GG en GD gemeente Nijmegen en de gemeenschappelijke regelingen BaGD Nijmegen en Omstreken en de Centrale Post Ambulancedienst Nijmegen (CPA) vormden samen het werkverband GGD Nijmegen. Per 1 januari 1992 kwam er één regionale GGD (de Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Regio Nijmegen) die de GG en GD en de BaGD verving.
Hoewel de in 1937 door de raad vastgestelde verordening slechts sprak van een gezondheidsdienst, was het taakgebied breder en sloot het een geneeskundige dienst in. De hoofdtaken van de dienst waren :
De GG en GD had in de periode 1940-1965 tussen de 20 en 25 personen in dienst. Rond 1960 vielen onder de directeur een adjunct-directeur, een arts, een administrateur, een ‘chef de bureau’, één of twee hoofdverplegers, diverse verplegers en enkele bureau-ambtenaren. De dienst was vanaf 1952 onderverdeeld in de Geneeskundige dienst en de Gezondheidsdienst. De Geneeskundige dienst adviseerde over en verwees door voor geneeskundige hulp en verzorgde keuringen. De Gezondheidsdienst registreerde de doodsoorzaken van overledenen, het aantal besmettelijke ziekten en verzorgde inentingen, later richtte de dienst ook schoolhygiëne en geestelijke gezondheidszorg.
In de jaren tachtig lag het aantal personeelsleden rond de 45. De dienst was begin toen opgebouwd uit een directie, een ondersteunende dienst en vijf afdelingen die de hoofdtaken van de GG en GD weerspiegelden:
Vanaf 1986 werden het grootste deel van de algemene gezondheidszorg en de gezondheidsvoorlichting en -opvoeding overgeheveld naar de Basisgezondheidsdienst Nijmegen en Omstreken.
1937-1959:Nijmegen Sloetstraat 14 locatie in googlemaps
1959-1981:Nijmegen St. Jorisstraat 72 locatie in googlemaps
1981-1991:Nijmegen Groenewoudseweg 275 locatie in googlemaps
Inleiding van de toegang op het archief door Hylke Roodenburg. (2018)
