| Algemene gegevens | |
|---|---|
| Naam : | Kruisvereniging Zuid Gelderland |
| Andere naam (namen): |
|
| Bestaansperiode: | 1901 - 1996 |
| Rechtsvorm: | Vereniging (Kruisvereniging) |
| Voorganger(s): |
|
| Opvolger(s): |
|
| Hoger orgaan: |
|
| Archief | |
| Het archief van deze organisatie is in beheer bij het Regionaal Archief Nijmegen. De toegang met de beschrijving van de stukken is bereikbaar via deze link: | |
 Naar beschrijving archief | |
GESCHIEDENIS van de VERENIGINGEN.
De Kruisvereniging Zuid-Gelderland kwam in 1988 tot stand door samengaan van de (regionale) Kruisverenigingen Land van Maas en Waal, Nijmegen, Rijk van Nijmegen en Wijchen.
(Zie Bijlage 1. Schematisch overzicht Kruisverenigingen).
Drie van deze Kruisverenigingen waren op hun beurt weer ontstaan door fusie of samenwerking van de plaatselijke Kruisverenigingen in de jaren '70.
In 1974 ontstond de (regionale) Kruisvereniging Land van Maas en Waal, toen 9 plaatselijke Kruisverenigingen besloten om, als bekroning van een experiment, hun gemeenschappelijke taken te bundelen.
Deze verenigingen waren : Wit-Gele Kruis in de gemeente Druten (opgericht 1946), Wit-Gele Kruis Appeltern-Batenburg (1938), Wit-Gele Kruis Bergharen-Hernen-Leur (1938), Wit-Gele Kruis Ewijk-Winssen (?), Wit-Gele Kruis Horssen (1954), Wit-Gele Kruis Beuningen-Weurt (1940), Wit-Gele Kruis Dreumel (1946), Wit-Gele Kruis Wamel (1931) en Oranje-Groene Kruis Land van Maas en Waal (1960).
Het Wit-Gele Kruis in de gemeente Druten is ontstaan via een niet werkende federatie, die bestond uit Wit-Gele Kruis Afferden (?), Wit-Gele Kruis Deest (1920), Wit-Gele Kruis Druten (1921) en Wit-Gele Kruis Puiflijk (1931), door fusie tot een Kruisvereniging in de gemeente Druten
(zie dossier-nr. 265).
Het Wit-Gele Kruis Horssen is in 1954 opgericht toen de inwoners zich niet konden verenigen met de bouw van een kruisgebouw in Bergharen.
Als late uiting van verzuiling ontstond in 1960 een afdeling van het Oranje-Groene Kruis in het Land van Maas en Waal (zie dossier-nr. 380).
Tussen 1977 en 1984 besloten al deze plaatselijke kruisverenigingen in het Land van Maas en Waal zich op te heffen.
In 1975 werd de Kruisvereniging Nijmegen opgericht na enige jaren als Samenwerkende Kruisverenigingen Nijmegen te hebben gefunctioneerd.
Hier is sprake van het samengaan van de drie kleuren nl. Groene Kruis Nijmegen (1901), Wit-Gele Kruis Nijmegen (1927) en Oranje-Groene Kruis Nijmegen (1928).
Het Wit-Gele Kruis Nijmegen ontstond toen het Wit-Gele Kruis Hees-Neerbosch zich aansloot bij het Wit-Gele Kruis Groenestraat.
Ook het Oranje-Groene Kruis Nijmegen bestond oorspronkelijk uit 2 comités voor de wijkverpleging nl. Oranje-Groene Kruis Neerbosch-Hees-Hatert en Oranje-Groene Kruis Nijmegen e.o.
Deze ontkleuring die ook landelijk en provinciaal tot stand kwam, zien we ook terug in de statutenwijziging van de plaatselijke verenigingen. Ze gingen neutraal Kruisvereniging heten. In de volksmond bleef er echter spraken van "Het Wit-Gele Kruis". (Zie dossier-nr. 380, opheffing).
In 1979 kwam na een zeer moeizame start, via een periode van samenwerking, de Kruisvereniging Rijk van Nijmegen tot stand (zie dossier-nr. 237).
Deze Kruisverenigingen waren : Wit-Gele Kruis Beek-Ubbergen-Berg en Dal (?), Wit-Gele Kruis Groesbeek (1908), Wit-Gele Kruis Heumen-Malden (1933), Wit-Gele Kruis Leuth-Kekerdom (1946), Wit-Gele Kruis Millingen aan de Rijn (1936), Wit-Gele Kruis Ooij-Persingen (1968) en Wit-Gele Kruis Overasselt-Nederasselt-Balgoij (1936).
De juiste begindatum van het Wit-Gele Kruis Beek-Ubbergen-Berg en Dal is uit de schaarse stukken niet af te leiden. Wel weten we dat de vereniging in 1947 is heropgericht
(zie dossier-nr. 157).
Het Wit-Gele Kruis Groesbeek is in 1908 begonnen als Groene Kruis, maar in 1926 een R.K. Vereniging geworden. (Zie dossier-nr. 159).
De Kruisvereniging Wijchen (1919) is steeds zelfstandig gebleven. In de jaren 70 haakte Wijchen af bij de fusie-besprekingen in het Rijk van Nijmegen. Wanneer deze vereniging haar naam "Wit-Gele Kruis" veranderde in het neutrale "Kruisvereniging" is niet uit de aanwezige stukken te achterhalen.
In de jaren 1988 - 1990 zien we het ontstaan van nieuwe plaatselijke Kruisverenigingen. De opgeheven 4 (regionale) Kruisverenigingen legden in nieuwe statuten vast dat ze als plaatselijke vereniging zouden voortbestaan. Dit waren Land van Maas en Waal, Nijmegen en Wijchen.
In het Rijk van Nijmegen zien we een andere ontwikkeling. De regionale Kruisvereniging Rijk van Nijmegen hield op te bestaan. Uit de nog 7 bestaande plaatselijke verenigingen ontstonden : plaatselijke Kruisvereniging gemeente Ubbergen, plaatselijke Kruisvereniging gemeente Heumen, plaatselijke Kruisvereniging Millingen aan de Rijn en plaatselijke Kruisvereniging Groesbeek.
Voor deze plaatselijke verenigingen was geen glorierijke toekomst weggelegd. Het waren als het ware doodgeboren kinderen. Op 31-10-1996 nam de ledenraad van de Kruisvereniging Zuid-Gelderland het besluit om de verenigingsstructuur te veranderen in een stichtingsbestuur. Dit betekende dat de plaatselijke verenigingen moesten besluiten zich op te heffen of zelfstandig met eigen doelstellingen en middelen door te gaan. Alleen Groesbeek heeft besloten om dit laatste te doen. (zie dossier-nr. 542)
Uit dit overzicht blijkt waarom deze inventaris loopt van 1901-1996. In het begin van de inventarisatie was het de bedoeling om als einddatum 1988 aan te houden nl. de start van de Districtskruisvereniging Zuid-Gelderland. Ook deze naam kende een "ontstuimige" ontwikkeling. Eerst verdween "District"en daarna het streepje tussen Zuid en Gelderland.
-:Nijmegen
Inleiding van de toegang op het archief door H.W. Jenniskens. (1997)
