Moderne Devotie in Nijmegen

De Moderne Devotie was een beweging in de katholieke kerk die eind veertiende eeuw ontstond uit een heersende onvrede over misstanden in de leiding van de kerk. Grondlegger van de beweging was de uit Deventer afkomstige Geert Grote (1340-1384). Hij streefde naar een verdieping van het geloofsleven door het vormen van kleine religieuze gemeenschappen, waarin innerlijkheid en beslotenheid belangrijke waarden waren. Bewoners van zo’n besloten gemeenschap deelden tafel en bed, maar legden geen kloostergelofte af. In 1395 ontstond toch uit de Moderne Devotie, de Windesheimer congregatie. De beweging verspreidde zich in de vijftiende eeuw over Noordwest-Europa, voornamelijk in Nederland, Duitsland, Vlaanderen en Engeland.

Begin vijftiende eeuw kreeg de beweging van de Moderne Devotie voet aan de grond in Hanzestad Nijmegen. De bewoners van een begijnhof ter plaatse van het huidige Arsenaal sloten zich in 1419 aan bij de beweging van de zusters van het Gemene Leven en richtten klooster Mariënburg op. Na de Reductie van Nijmegen in 1591, waardoor de protestanten het in Nijmegen voor het zeggen kregen, werd het klooster opgeheven. De Mariënburgkapel bleef bewaard.

Een huis voor broeders van het Gemene Leven werd pas opgericht in 1470, toen Nycolaas Vyrom en Laurencius van Wijenhave als provisoren van het te stichten ‘fraterhuys’ een rente ontvingen uit een legaat van Henric van Wachtendonck. In een huis aan de Lage Markt vingen zij scholieren op die geestelijke verzorging kregen en daarvoor een vergoeding betaalden. De jongeren volgden onderwijs op de Latijnse school op het St. Stevenskerkhof. Inkomsten verwierven de fraters door het schrijven en verluchten van boeken. Een bekend voorbeeld is het missaal van het bakkersgilde uit 1482-1483, dat nog te bewonderen is in Museum Het Valkhof.

Na vijf jaar verhuisde het fraterhuis naar een pand aan de Bottelstraat. De fraters verbouwden het en voegden een kapel toe, waarin eerst St. Gregorius en later St. Hiëronymus – twee kerkvaders en belangrijke schrijvers – werden vereerd. Door aankoop en schenking van diverse panden in de straat ontstond een groot complex. Enkele grote schenkingen maakten het de fraters vanaf 1524 mogelijk ook arme scholieren op te nemen. De broeders verging het na de Reductie in 1591 min of meer hetzelfde als de zusters op het Mariënburg: het bezit aan huizen werd geliquideerd en de kapel werd na 1615 gesloopt. Van het fraterhuis zijn – in elk geval bovengronds – geen restanten meer aanwezig.

Verwijzingen

• Artikel in Wikipedia over Moderne Devotie
• Artikel in Wikipedia over Zusters van het Gemene Leven
• Artikel in Wikipedia over Congregatie van Windesheim

Bronnen

• Gorissen, F. (red.), Stedeatlas van Nijmegen (Kleef 1956) p. 119, 121.
• Kuys en Bots (red.), Nijmegen. Geschiedenis van de oudste stad van Nederland, deel 2(Nijmegen 2005) p. 176-177, 180-181.
• Post, R.R., De moderne devotie. Geert Groote en zijn stichtingen (Amsterdam 1950)

Commentaar

<comments hideForm="false"/> of, lees de overige commentaren ...