| Algemene gegevens | |
|---|---|
| Naam : | Parochie St. Johannes de Doper te Balgoij |
| Andere naam (namen): |
|
| Bestaansperiode: | 1693 - 1853 |
| Rechtsvorm: | |
| Voorganger(s): |
|
| Opvolger(s): |
|
| Hoger orgaan: |
|
| Archief | |
| Het archief van deze organisatie is in beheer bij het Regionaal Archief Nijmegen. De toegang met de beschrijving van de stukken is bereikbaar via deze link: | |
 Naar beschrijving archief | |
In 1568 begon de Nederlandse opstand tegen koning Filips II van Spanje. De Staten van Gelderland sloten zich bij de opstand aan, verboden de roomse geloofsuitoefening en voerden de reformatie door. Hierdoor kwam bijna ieder dorp in het gebied tussen Maas en Waal en het Rijk van Nijmegen zonder pastoor te zitten. Het bisdom Roermond, waartoe dit gebied behoorde, kon hierdoor nauwelijks zijn gezag laten gelden over de katholieken in dit gebied. De katholieke zielzorg kwam er grotendeels in handen van reguliere priesters (jezuïeten, franciscanen, kapucijnen, karmelieten en norbertijnen) die, bij ontstentenis van parochies, staties oprichtten. De zielzorgers in de regio mochten formeel hun werk niet uitoefenen. Doorgaans werd echter, als zij werden betrapt, volstaan met het opleggen van een forse boete. Geweld werd zelden gebruikt en de illegale zielzorgers liepen geen levensgevaar. Na de Franse bezetting van 1672-1674, toen veel kerken tijdelijk weer in katholieke handen vielen, werden de verhoudingen wat soepeler. Nadat in 1730 de Staten van Gelderland een plakkaat tegen reguliere geestelijken had uitgevaardigd, werden de meeste staties overgenomen door seculiere priesters, al wisten sommige reguliere zielzorgers zich als pastoor te handhaven. Na opheffing van het bisdom Roermond in 1801, behoorden het Land van Maas en Waal en het Rijk van Nijmegen tot het apostolisch vicariaat Grave-Nijmegen, vanaf 1851 tot het apostolisch vicariaat ’s-Hertogenbosch en vanaf 1853, na herstel van de bisschoppelijke hiërarchie, tot het bisdom ’s-Hertogenbosch. De staties werden in 1853 omgezet in parochies, al werden ze voor die tijd al als zodanig aangeduid.
In 1609 werden de parochiekerk van Balgoij en de kapel van Keent, die al geruime tijd zonder priester zaten, aan de katholieke eredienst onttrokken. Voortaan gingen de katholieken van deze dorpen in Ravenstein of Velp naar de kerk, vanaf 1675 konden ze ook in Wijchen terecht waar zich een pastoor gevestigd had. In 1693 kregen ze toestemming in Balgoij een schuurkerk te openen, waarvan ook de katholieken van een deel van Nederasselt (o.a. het Eind en Hoogveld) gebruik maakten. In 1715 werd een nieuwe schuurkerk ingewijd. De statie werd aanvankelijk bediend door reguliere priesters, tot 1707 een karmeliet uit Boxmeer, daarna tot 1731 kapucijnen uit Velp. In 1730 vaardigden de Staten van Gelderland een plakkaat uit tegen regulieren, waarop de schuurkerk korte tijd werd gesloten. Vanaf 1732 waren aan de statie seculiere pastoors verbonden. In 1805 kregen de katholieken de oude parochiekerk van Balgoij terug; de schuurkerk werd in 1811 verkocht en gesloopt. In 1853 werd de statie in een parochie omgezet..
De voornaamste taken waren de zielzorg en de toediening van de sacramenten, zoals doop en huwelijk.
Inleiding van de toegang op het archief door Rob Meijer en Andreas Caspers. (2015)
Balgoij
