Sanering van de Benedenstad

Uit Het Digitale Huis
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Let op: deze website is momenteel onder constructie. Helaas zullen hierdoor niet alle pagina's naar behoren functioneren. Onze excuses voor het ongemak!

Introductie

Voor ONGEKEND belicht het Regionaal Archief Nijmegen (RAN) en het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis de sanering van de Benedenstad in het midden van de twintigste eeuw. Een bijzonder en bij het grote publiek minder bekend Nijmeegs verhaal. Met archiefbronnen reconstrueren we de geschiedenis van deze wijk. Hierin staat enerzijds het leven in de Benedenstad en het thema 'Rijk & Arm' centraal. Anderzijds staat de naoorlogse sanering centraal. Originele stukken laten zien hoe de gemeente Nijmegen dacht over de ‘onmaatschappelijken’ uit de Benedenstad. Tekeningen van geroemde architecten zoals Granpré Molière laten zien welke plannen voor de Benedenstad werden gemaakt. Via het archief van het Bewonerscomité Benedenstad ontdekt u de geslaagde emancipatie van de bewoners.

Voor dit project schreef de zangeres LAKSHMI het lied 'Zie je mij?'. In de onderstaande video zie je haar uitvoering in het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis, op 19 oktober 2022.

Deze tentoonstelling werd mogelijk gemaakt door het Regionaal Archief Nijmegen, Huis van de Nijmeegse Geschiedenis, Gemeente Nijmegen, ONGEKEND Festival en Provincie Gelderland.


Context

De sanering van de Benedenstad is een complex verhaal met een lange voorgeschiedenis. In deze expositie willen we laten zien dat met bronnen uit het Regionaal Archief Nijmegen de geschiedenis van een stadsdeel te reconstrueren is.

Na het aannemen van de vestingwet in 1874, werden de stadswallen afgebroken en kon Nijmegen uitbreiden. Wie het kon betalen trok naar de Bovenstad: met name naar de singels en de ruimere buitenwijken. Wie dat niet kon betalen, bleef in de Benedenstad. Een paar duizend mensen woonden, dicht op elkaar, in de ‘gasjes’. De huurwoningen daar werden steeds slechter, er was sprake van wijdverspreide armoede. De gemeente zag een groot deel van de bewoners als ‘onmaatschappelijken’. De verkrotting versnelde na het openen van de Waalbrug. Voor Nijmegen een zegen, voor de Benedenstad bepaald niet. Er was hiermee een directe goede verbinding naar het centrum, veel kopers kwamen niet meer in de Benedenstad. Acties van de Stichting Sanering Oude Stad, een groep betrokken Nijmeegse inwoners, zetten nog voor de Tweede Wereldoorlog de sloop van oude, verkrotte panden in het stadsdeel in gang.

Na de Tweede Wereldoorlog is er veel gesloopt op initiatief van de gemeente. In de jaren 50 en 60 was het verzet hiertegen zeer beperkt, hoewel de bewoners graag wilden blijven in ‘hun’ wijk. Vanaf begin jaren 70 slaat dat om. Door de emancipatiebewegingen in de jaren 60 was de burger mondig geworden; er kwam protest en men eiste inspraak in de plannen. Er is uiteindelijk gekozen voor herbouw met behoud van het originele karakter van de wijk. Iets dat nu landelijk wordt toegepast bij stadsvernieuwingsprojecten in andere steden.