De Waalsprong, Nijmegen-Noord… Enigszins beladen namen voor de Nijmeegse stadsuitbreiding ten noorden van de Waal. Hoewel de bouwactiviteiten begonnen in 1998, waren er al veel eerder plannen voor een Waalsprong.
Vanaf eind 19de eeuw groeit de Nijmeegse bevolking explosief en na de Tweede Wereldoorlog wordt het stedelijk grondgebied in rap tempo volgebouwd. Al in 1950 duikt de naam ‘Nijmegen-Noord’ op. Burgemeester Hustinx benadrukt dan nog met klem dat zijn stad er “niet aan denkt een Nijmegen-Noord te bouwen, zoals Arnhem een Arnhem-Zuid ontwikkeld heeft.”
Deskundigen voorzien eind jaren zestig een enorme bevolkingsgroei in Nijmegen. Als de gemeente daarop de mogelijkheid van woningbouw in de Ooijpolder bestudeert, volgt een storm van protest. De minister van Volkshuisvesting haalt een streep door het plan.
Een alternatief wordt aangedragen door de werkgroep ‘Nijmegen-totaal’ en het Planologisch Instituut van de universiteit, met als voorman professor Wissink. Zij stellen voor een sprong over de Waal te maken en rondom Lent een nieuw stadsdeel te bouwen voor zo’n 60.000 inwoners: ‘Laauwik’. Actiegroepen voor behoud van de Ooijpolder steunen het plan, maar de gemeenten Elst en Nijmegen zien het niet zitten. Te veel kostbare grond gaat verloren, er is een dure tweede Waalbrug nodig en de bewoners zullen er geïsoleerd wonen, zo is de mening. Nijmegen richt zich op woningbouw in Dukenburg en Lindenholt en de Waalsprongplannen belanden in de koelkast.
Eind jaren tachtig nadert de Nijmeegse bebouwing de gemeentegrenzen en richt de stad haar blik opnieuw op de uitgestrekte tuinbouw- en weidegronden rondom Lent. Na veel protesten staan Valburg, Bemmel en Elst tussen 1996 en 1998 honderden hectares grond af aan de grote buur. In Lent zijn de reacties gemengd. Sommige dorpelingen vrezen voor het verlies van de dorpse identiteit, anderen zien ook voordelen.
De eerste paal voor de Waalsprong wordt op 19 januari 1998 de Betuwse kleigrond ingeslagen.
Op 1 januari 1998 is de gehele Waalsprong Nijmeegs grondgebied. Rondom Lent strekken de weides, akkers, boomgaarden en kassen zich dan nog uit tot zover het oog reikt, maar dat verandert snel. Waar de boomgaarden nog in bloei staan, ligt enige jaren later een levendige, door veelal jonge gezinnen bevolkte Vinexwijk.
In 1997 presenteert de gemeente de eerste plannen voor Nijmegen-Noord. Het nieuwe stadsdeel zal grofweg bestaan uit vier delen met elk hun eigen karakter: rondom Lent het dichtbebouwde Stadseiland met winkelhart; een landschapszone met plassengebied; dieper in de Betuwe de woonparken Oosterhout en Ressen; en een bedrijvenpark bij de A15. Vanwege ingewikkelde procedures, de economische crisis, nieuwe hoogwaterrichtlijnen en een veranderende vraag naar woningen worden de plannen meerdere malen aangepast.
Voordat de bouwvakkers beginnen, gaan archeologen de grond in. Zij vinden veel sporen van vroegere bewoning, onder andere uit de vroege ijzertijd (achtste tot vijfde eeuw v. Chr.). Woonpark Oosterhout, direct grenzend aan het gelijknamige landgoed, verrijst als eerste wijk in Nijmegen-Noord. Vlakbij Lent begint even later de bouw van het meer stedelijk aandoende Visveld. In beide wijken is ruimte voor variatie en creativiteit. Zo geeft de gemeente in sommige straten percelen uit waar men zijn eigen woonhuis mag ontwerpen. In de Rolling Stonesstraat krijgt elke woning een uniek kunstwerk tegen de voorgevel.
De wijken worden intussen steeds levendiger. Voorzieningenharten De Klif en De Ster openen hun deuren, het CWZ vestigt er een dependance, er komen scholen en een winkelcentrum. Sportievelingen vinden hun weg naar de gloednieuwe sportparken De Vossenpels en Nieuw Balveren.
Nijmegen-Noord krijgt steeds meer stedelijke trekken. In 2002 gaat NS-station Nijmegen Lent open, busbanen en fietstunnels verschijnen en de A325 wordt omgetoverd tot een stadsweg. In 2013 zal de Waalsprong via de nieuwe stadsbrug met de ‘oude stad’ zijn verbonden. Het duurt nog tot 2025 voordat Nijmegen-Noord voltooid is. Dan zullen er zo’n 30.000 mensen wonen.
Teksten uit de tentoonstelling ‘Kijken naar de overkant' ter gelegenheid van de Open Archievendag 2010 (Regionaal Archief Nijmegen, 2010)
