8 De Valkhofburcht
Let op: deze website is momenteel onder constructie. Helaas zullen hierdoor niet alle pagina's naar behoren functioneren. Onze excuses voor het ongemak!
Keizer Barbarossa bouwt een reuzentoren 1155
Door een langdurige interne strijd binnen het vroegere rijk van Karel de Grote en door herhaaldelijke invallen van de Noormannen brokkelde in de tiende en elfde eeuw het staatsgezag langzaam af. De koninklijke palts op het Valkhof raakte in verval. Tot de komst van keizer Frederik Barbarossa.

In 1047 werd de palts op het Valkhof in brand gestoken door graven en andere edelen die
tegen de Duitse koning Hendrik iii in opstand waren gekomen. Vanaf die tijd verloor Nijmegen voorlopig zijn belang als bestuurscentrum van het Duitse koninkrijk. De koningen lieten zich lange tijd nauwelijks zien in Nijmegen. Over mogelijke herbouw van de palts weten we niets. Alleen de omstreeks 1030 gebouwde en nog bestaande Nicolaaskapel heeft het geweld van 1047 in geschonden toestand overleefd. Pas keizer Frederik Barbarossa toonde in de twaalfde eeuw weer duidelijke belangstelling voor Nijmegen. Hij bezocht Nijmegen enkele malen en stelde als plaatsvervanger een burggraaf aan, die de leiding kreeg over het bestuur en de militaire verdediging. Barbarossa liet de verwaarloosde palts in grootse stijl herbouwen, ter meerdere eer en glorie van zichzelf en van het Duitse rijk. Door zijn toedoen kwamen de gebouwen tot stand die uiteindelijk tot de sloop in 1797-1798 op het Valkhof gestaan hebben. Het indrukwekkendste onderdeel was de massieve toren, de ‘reuzentoren’, die boven alle andere paltsgebouwen uitstak. Ter gelegenheid van de herbouw van de palts liet keizer Barbarossa in 1155 een gedenksteen plaatsen. Deze steen met inscriptie kan tegenwoordig in Museum Het Valkhof bekeken worden. De inscriptie verwijst naar het roemrijke verleden van de burcht, die nog gesticht zou zijn door Julius Caesar. Dit klopt niet met de historische feiten, maar het laat wel mooi zien dat keizer Barbarossa zichzelf net zo’n belangrijke plaats in de geschiedenis toedichtte als Julius Caesar.
Van alle gebouwen uit de tijd van Barbarossa is alleen de Barbarossaruïne of Maartenskapel, een restant van de paleiskapel, op het laatste moment van de sloop gered. Dankzij afbeeldingen en opgravingen weten we wel hoe de Valkhofburcht eruit heeft gezien. Het terrein van de burcht was aan alle zijden omgeven met muren, die waren verbonden met de stedelijke ommuring. Maar de Valkhofburcht maakte geen deel uit van de stad. Hij was gebouwd als koninklijke residentie en werd later één van de residenties van de graven en hertogen van Gelre. Wanneer zij niet op het Valkhof verbleven, werden hun zaken waargenomen door de burggraaf. Overigens dateren de namen Valkhof en Valkhofburcht pas uit de veertiende eeuw of later, als verwijzing naar de valkerij die door de adellijke bewoners van de burcht beoefend werd.
Bron: Jan Kuys, in: De Canon van Nijmegen, Uitgeverij Vantilt (Nijmegen 2009)
>> Ga terug naar de startpagina van de Canon van Nijmegen

Coördinaten::51.847692,5.870481 {{#if:|

Coördinaten::|}} {{#if:|
