De fundering van de middeleeuwse stadstoren, die in januari 2011 onverwacht werd gevonden bij werkzaamheden op Plein 1944, is onderdeel van een dubbele stadsommuring die dateert uit 1350-1400. Aan weerszijden van de toren is een 1,5 m dikke middeleeuwse stadsmuur aangetroffen, die richting Doddendaal loopt en richting de middeleeuwse voorpoort behorend bij de Windmolenpoort.
Omdat de toren precies in de inrit van de ondergrondse parkeergarage ligt, is hij verplaatst en teruggebracht op een plek zo dicht mogelijk bij de plek waar hij is gevonden, goed zichtbaar in de fietsenkelder op Plein 1944. Aanvullend is hier ook informatie over de toren en een verwijzing naar de plek waar hij is gevonden. Het handhaven van de toren op de plek waar hij gevonden is, was niet haalbaar. Verplaatsing van de inrit kostte zo’n 1,5 miljoen euro en zou leiden tot een enorme vertraging in de bouw.
Het bestaan van de toren en stadsmuur was niet bekend. Hij ligt tussen de eerste (aangelegd in ca. 1230/1250) en de tweede stadsommuring (aangelegd in 1436) en staat niet op oude kaarten of tekeningen. Tussen deze muren lag een brede, diepe en droge gracht, die vorig jaar winter is opgegraven en die ook als verdediging fungeerde. In Nederland is alleen van Deventer bekend dat het een dubbele stadsommuring had. In tegenstelling tot Nijmegen had Deventer een natte gracht.
Op vrijdag 14 januari 2011 kwam tijdens rioleringswerkzaamheden langs de zuidzijde van Plein 1944 stevig muurwerk tevoorschijn. Het was een interessant stuk, gemaakt uit bakstenen met een lengte van 27 cm en een laag tufsteen, afkomstig van de sloop van de Romeinse stad Ulpia in het Waterkwartier en van de Romeinse legerplaats op de Hunerberg in Oost. Het muurwerk rook dus oud en de aanleg van het riool werd gestopt. De daaropvolgende maandag werd de muur verder vrijgelegd en een toren werd blootgelegd. Verrassing … hier zou helemaal geen toren moeten zijn.
Aan de fundering is goed te zien, van welke kant de vijand moest komen. Aan de zuidzijde, de veldzijde, is het muurwerk veel dieper gefundeerd dan aan de noordzijde, de stadszijde. Daar springt de fundering omhoog. Dat scheelde nogal wat stenen. Het muurwerk van deze toren is dik, zo’n twee meter. Hier zien we de eerste invloed van het kanon. De ontwikkeling van het kanon dwong de steden hun muurwerk te vernieuwen. Hebben we hier te maken met een eerste poging, Nijmegen veiliger te maken met een nieuwe, nog onbekende stadsomwalling? Met de aanleg van de tweede bekende stadsomwalling (1436) kwam onze toren in de stad te liggen en werd mogelijk in 1526 afgebroken.
Voor meer informatie:
http://www.huisvandenijmeegsegeschiedenis.nl/info/Verloren_toren
