Nijmegen had zwaar te lijden onder de Tweede Wereldoorlog. Ruim 2200 Nijmegenaren overleefden de oorlog niet en er vielen duizenden gewonden. Bijna een kwart van alle huizen (5000) werd verwoest en 13.000 huizen raakten ernstig beschadigd.
In een poging de intocht van de Duitsers tegen te houden, blies het Nederlandse leger in 1940 de Waalbrug en een aantal andere bruggen en viaducten op. In februari 1944 werd Nijmegen gebombardeerd door Amerikaanse bommenwerpers. De bommen verwoestten een gebied dat van het Valkhof tot het stationsgebied in het westen liep. Hierbij vielen bijna 800 doden.
Zeven maanden later braken felle gevechten uit tussen de geallieerden en de Duitsers. De bezetters staken op sommige plaatsen hele straten in brand. In september 1944 werd Nijmegen bevrijd door de geallieerden. Maar de oorlog was nog steeds niet voorbij; de Duitsers bleven de stad tot in februari 1945 bestoken met granaatvuur. Ook in deze periode vielen ongeveer 800 doden.
Over de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in Nijmegen is veel informatie te vinden in het Digitale Huis van de Nijmeegse Geschiedenis en bij het Regionaal Archief Nijmegen. Op deze pagina staan verwijzingen naar artikelen, verhalen, archieven en het vele bijzondere beeldmateriaal.
Bij het Regionaal Archief Nijmegen zijn tal van archieven te vinden van zowel organisaties als personen die iets kunnen vertellen over het leven in Nijmegen tijdens tijdens de Tweede Wereldoorlog. Naast deze archieven kent het archief ook een speciale collectie Tweede Wereldoorlog Nijmegen.
Al tijdens de Tweede Wereldoorlog legden veel Nijmegenaren hun oorlogsbelevenissen en- herinneringen vast op papier. Men besefte dat het bijzondere tijden waren. De behoefte om te documenten wat zich in Nijmegen tijdens de oorlog had afgespeeld, leidde in oktober 1945 tot een oproep van gemeentearchivaris De Jong om documenten over de oorlogsjaren op het stadsarchief te deponeren. De werkzaamheden van een speciale commissie voor het documenteren van de oorlogsgebeurtenissen in Nijmegen en later het Regionaal Archief hebben vervolgens geleid tot het ontstaan van de collectie Tweede Wereldoorlog Nijmegen die nog steeds groeit door schenkingen van burgers.
De collectie kenmerkt zich door een grote verscheidenheid aan materiaal, zoals dagboeken, krantenartikelen, brochures, brieven, briefkaarten, foto’s en andersoortige documenten over onder meer het dagelijkse leven, het verzet, de Jodenvervolging, het bombardement van 22 februari, de bevrijding en de frontstadperiode.
Vanaf 3 maart is de collectie Tweede Wereldoorlog te raadplegen in de studiezaal van het archief. De beschrijvingen van de stukken zijn te vinden in de digitale studiezaal.
In de digitale studiezaal van het Regionaal Archief Nijmegen zijn duizenden foto's, honderden kranten en tientallen films uit en over de Tweede Wereldoorlog te vinden.
Bron: Regionaal Archief Nijmegen
De Atlas WO2 Nijmegen bevat gegevens over Nijmegen in de periode 1940-1945. Via verschillende kaarten kunt u een schat aan informatie vinden over Nijmegen tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Door kaarten en luchtfoto's van voor en na de oorlog over elkaar te leggen is bijvoorbeeld de grote materiële oorlogsschade te zien. Gebeurtenissen waarbij mensen zijn omgekomen of het woonadres van oorlogsdoden zijn andere ingangen om de gegevens afkomstig van de website oorlogsdodennijmegen.nl te doorzoeken.
Honderden mensen namen bij de start van Operatie Market Garden in september 1944 - en in sommige gevallen al veel eerder - de pen ter hand en begonnen een dagboek. Er werd geschreven over bezetting en angst, over bombardementen en verlies, over bevrijding en vreugde, over evacuatie en onzekerheid, over wederopbouw en hoop. Het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1940-1945 en het Regionaal Archief Nijmegen hebben verschillende oorlogs- en bevrijdingsdagboeken uit hun collecties nu beter online toegankelijk gemaakt. Lees verder>>>
Ruim 200 affiches geven een beeldende indruk van de propaganda van Duitse, maar in mindere mate ook van geallieerde zijde.
Veel van de affiches zijn landelijk, maar er zijn er ook een aantal specifiek op Nijmegen gericht: oproepen aan de bevolking om zich te melden voor graafwerkzaamheden, meldingen over de distributie, het bekendmaken van geboden en verboden en waarschuwingen over Engelse en Amerikaanse bombardementen. Bekijk de affiches in de digitale studiezaal
De website oorlogsdodennijmegen.nl is een digitaal monument voor de vele slachtoffers, met name onder de Nijmeegse burgerbevolking. Geprobeerd wordt elk slachtoffer meer dan een naam te geven. Bekijk de groeiende serie portretten van Nijmeegse oorlogsdoden.
Meer dan 600 portretfoto's van geallieerde soldaten die betrokken waren bij de bevrijding van Nijmegen of die kort daarna in de stad verbleven. Lees meer over deze bevrijders voor de lens.
Geschiedenislokaal024 biedt een selectie bronnen uit en over de Tweede Wereldoorlog in Nijmegen. Grasduin door bijzondere bronnen die meteen toepasbaar zijn in de klas, maar ook anderen zeker zullen interesseren.
