header wiki – Huis van de Nijmeegse Geschiedenis

Hatert

Uit Huis van de Nijmeegse Geschiedenis

Versie door VileH (overleg | bijdragen) op 22 feb 2023 om 19:03
(wijz) ← Oudere versie | Huidige versie (wijz) | Nieuwere versie → (wijz)
Ga naar: navigatie, zoeken

Vroegste geschiedenis[bewerken]

Opgravingen tonen aan dat Hatert al in de Romeinse tijd bewoond was Archeologen hebben een gehucht en een grafveld aangetroffen tussen de Nieuwe Dukenburgseweg en de Hulzenseweg. De naam Hatert verwijst waarschijnlijk naar een stam uit de zesde eeuw, de Hattuarii. In 1309 is er een adellijk geslacht met de naam Ten Hautert. Er liggen drie versterkte landhuizen, Dukenburg, De Hulsen en Huize Hatert. Alledrie hebben een rol gespeeld bij belegeringen van Nijmegen. Vanaf 1470 is er een landgoed bekend onder de naam ‘Hofstede ter Hatert’, dat in 1661 van de nieuwe eigenaar Anton Vos de naam Winckelsteegh krijgt.

Scholen[bewerken]

In 1882 opent aan de Vossendijk een nieuwe katholieke lagere school voor jongens én meisjes. Er heerst een strenge discipline, waarbij het Spaanse rietje en de sleutelbos als middel tot opvoeding dienen. In 1916 vindt de inzegening plaats van het Dominicanessenklooster aan de Vossendijk. Zij beginnen een kleuterschool en een aparte dag- en naaischool, waar vanaf dat moment de Hatertse meisjes onderwijs genieten. Klooster en school worden in 1993 gesloopt om plaats te maken voor de seniorenflat De Weem. In de jaren ’70 staan er vijf kleuter- en negen lagere scholen in Hatert. Hiervan zijn er nu nog twee over: de Klumpert en de Vossenburcht. Het Elshof College, het huidige Kandinsky College, aan de Malderburgstraat opent in 1977. Ook de dependance aan de Hatertseweg, de voormalige technische school St. Jozef, trekt veel leerlingen uit Hatert.

Ondernemen[bewerken]

De inwoners van het oude dorp Hatert zijn ondernemend ingesteld. Zij laten hun kinderen zelf voorbereid brood afgeven bij de bakkerijen Tromp en Klaassen, om daar te worden afgebakken. In 1907 richt Arnold Tromp een Boerenleenbank op, de voorloper van de huidige Rabobank. Bankzaken worden in woonhuizen van het bankbestuur afgedaan, totdat in 1955 een bankgebouw tot stand komt. In 1978 krijgt deze bank concurrentie van de Amrobank. Het huidige winkelcentrum aan de Couwenbergstraat dateert uit de jaren ‘60 en is in de jaren ‘90 grondig gerenoveerd. Een van de laatste aanwinsten in het ondernemende Hatert is de internationale supermarkt Dünya.

Sport en ontspanning[bewerken]

In 1929 wordt de RK Toneelvereniging ‘Vriendenkring Hatert’ opgericht. Nog in datzelfde jaar geeft kruidenier Jan Metselaar tijdens een repetitieavond van de toneelvereniging met de woorden ‘We motte een voetbalclub oprichten’ de aanzet tot de oprichting van voetbalclub Tubantia. De concurrerende katholieke club SJC, die dateert van enkele jaren later, trekt met de steun van pastoor Couwenberg de Hatertse jeugd naar zich toe. In 1934 fuseren beide clubs onder de naam RKSV Hatert, in 1967 vervalt het ‘RK’. SV Hatert neemt in 1975 een modern clubhuis in gebruik. De nu 600 leden tellende vereniging doet aan voetbal, tennis, darten, biljart en American Football. In het naoorlogse Hatert komen er nog andere verenigingen bij, zoals de Harmonie Hatert en Scouting St. Walrick. In 1994 wordt een band van Turkse jongeren, Senlik, opgericht. Bijzonder is dat Hatert in 2006 een Johan Cruyff Court krijgt.

Tweede Wereldoorlog[bewerken]

Bij de Duitse inval in mei 1940 sneuvelen in Hatert twee Nederlandse en vier Duitse soldaten. Vlak daarna arresteert de ‘Sicherheitspolizei’ pastoor Van Thiel op verdenking van ‘Deutschfeindlichkeit’. Hij komt na korte tijd weer vrij. In 1943 wordt een huis aan de Hatertseweg verwoest en vallen er één dode en vijf gewonden. Op 17 september 1944, aan het begin van operatie Market Garden, slaan aan de Hatertseweg bommen in. Daarbij lopen honderd percelen schade op.

De Hatertse brug speelt in de Tweede Wereldoorlog een belangrijke rol. De eerste brug is gebouwd tijdens de aanleg van het Maas-Waalkanaal rond 1925. Op 10 mei 1940 mislukt een poging van het Nederlandse leger om deze brug op te blazen. Zij is wel beschadigd, maar stort niet in. Na de geallieerde luchtlandingen in september 1944 jagen de Duitsers de brug de lucht in. Nog in datzelfde jaar verrijst er een noodbrug. In 1946 wordt een splinternieuwe vaste brug ingewijd, die een kwart eeuw later plaatsmaakt voor de huidige verkeersbrug.

Opbouw stadswijk[bewerken]

In de jaren ‘50 verwacht Nijmegen dat het aantal inwoners flink gaat groeien. Uitbreiding van de stad is dus noodzakelijk. De plannen voor de aanleg van de stadswijk Hatert worden in 1958 bekendgemaakt. In 1960 telt het dorp Hatert nog maar 222 woningen; nu komen er ruim 3500 nieuwe woningen bij. Hatert wordt hiermee in één klap de grootste wijk van Nijmegen. De architecten G.H.M. Holt, A. Bodon en W. Verschoor ontwerpen de nieuwe wijk. Het winkelcentrum aan de Couwenbergstraat opent zijn deuren in 1966. Symbolisch voor de ondergang van het oude dorp Hatert is de sloop van de 150 jaar oude St. Antonius Abtkerk, die de aanleg van de nieuwe verkeersbrug over het kanaal in de weg staat. In 1968 wordt de toren omver getrokken.

Meer verscheidenheid[bewerken]

In 1960 is Hatert nog een overwegend katholiek dorp. Met de aanleg van de wijk ontstaat er meer verscheidenheid. Vanaf 1959 wordt op de Winckelsteegh gezorgd voor mensen met een handicap. In 1969 wordt Huize Malderborgh gebouwd, waar in 1970 312 ouderen wonen. Dit verzorgingscentrum wordt in 2010 gesloopt en de bewoners verhuizen naar een nieuw gebouw naast het oude gebouw met de naam Zonnebaars. Het studentencomplex Vossenveld aan het Maas-Waalkanaal opent in 1975 zijn deuren.

In 1964 vestigt zich een groep Molukkers in Hatert. Zij krijgen in 1989 een eigen ontmoetingsruimte. In 2002 nemen zij de kerk Elim aan de Thorbeckestraat in gebruik. Tegenwoordig kent Hatert een grote verscheidenheid aan allochtone groepen, waarvan de Turkse gemeenschap de grootste is. Deze diversiteit komt elk jaar tot uiting op de laatste zondag van juni als het multiculturele evenement Kleurrijk Hatert plaatsvindt.

Prachtwijk Hatert[bewerken]

In maart 2007 wijst de toenmalige minister Vogelaar Hatert aan als 'Prachtwijk'. Op 16 juni 2008 komt zij voor de tweede keer persoonlijk kijken en praten met mensen uit Hatert. Inmiddels heeft minister Van der Laan het stokje van haar overgenomen. Betrokken bewoners, instellingen en de gemeente maken samen een wijkactieplan voor de komende tien jaar. Daarin zijn vier sporen te onderscheiden: 'Hatert Werkt', 'Hatert Thuis', 'Jong Hatert' en 'Hatert Ontmoet'. Talis, Portaal en WoonGenoot betalen samen de uitvoering van de plannen. Inmiddels zijn verscheidene projecten van start gegaan: het Johan Cruijffcourt, het Meideninloophuis en het Sport- en Spelplateau Muiderslot. Op 28 juni 2009 is het Actiecentrum ‘Hatert Werkt’ aan de Couwenbergstraat officieel geopend. Het actieplan sluit aan op een ouder plan: 'Hatert Onder de Pannen'. Dat plan zie je terug in veel mooie nieuwbouw. Beide plannen maken van Hatert binnen tien jaar een nog aantrekkelijkere wijk.

Wist u dat?[bewerken]

  • Een groot deel van de gemeente Nijmegen eigenlijk Hatert is? De grens van de kadastrale gemeente Hatert loopt namelijk van de Berg en Dalseweg, via de Graafseweg tot en met Dukenburg en Lindenholt.
  • Namen van straten en gebouwen, zoals Vossendijk en ’t Voske, hun naam waarschijnlijk te danken hebben aan de familie Vos? Deze familie is tussen 1661 en 1793 eigenaar van landgoed Winckelsteegh.
  • De naam ‘de Klumpert’ al voorkomt in 1813? In het archief van de Heerlijkheid Heumen en Malden staan voorwaarden voor de verpachting van drie weilanden in dat jaar, waaronder ‘de Klumpert’. Naar verluidt droeg het weiland deze naam omdat het was afgezet met klompen (‘klumpen’) klei.
  • Er in Hatert een spoorlijn heeft gelopen? Eind 1944 leggen Engelse 'Engineers' een militaire spoorlijn aan door Hatert, die op 8 februari 1945 in gebruik wordt genomen. Dit spoor loopt van de lijn Nijmegen-Den Bosch via Hatert naar de spoorweg Nijmegen-Mook, richting Duitsland. Hij wordt in de zomer van 1945 weer afgebroken.

Verantwoording[bewerken]

De teksten zijn uit de reizende tentoonstelling ‘Hatert, van prachtig dorp naar Prachtwijk’ van het Regionaal Archief Nijmegen uit 2009



Afbeeldingen[bewerken]



KENNISBANK
Verder graven in de historie van stad en omgeving
FACEBOOK
Op de hoogte blijven van het laatste nieuws van het Huis
EDUCATIE
Projecten en maatwerk voor het onderwijs
VERHALEN
Verteld verleden